Kódigu HS (Tarifa) no Inconterms

Sistema Armonizadu (Tarifa)

Seksaun ida-ne’e kontein informasaun kona-ba utilizasaun Sistema Armonizadu (Tarifa) nian iha Timor-Leste. Ita-boot bele hatene liutan informasaun bázika liuhusi foti-grava ka download ami-nia livretu informasaun, iha ne’e.

Se ita-boot hakarak atu hetan informasaun ne’ebé komprensivu liutan kona-ba Kódigu HS, ita-boot bele mós asesu no foti-grava ka download rekursu sira tuirmai:

• Kódigu HS – Manuál Aprendizajen Orientada
• Kódigu HS – Manuál ba Despaxante Aduaneira

Fundu

Bainhira halo importasaun ka esportasaun ba kualkér merkadoria komersiál, ita-boot tenki utiliza Sistema Armonizadu ba Deskrisaun no Kodifikasaun Merkadoria nian. Iha nasaun maioria, ida-ne’e koñesidu nu’udar “HS”. Kódigu hirak ne’e uza estensivamente iha nasaun 200 resin ne’ebé kontratadu ba Konvensaun kona-ba Sistema Armonizadu ba Deskrisaun no Kodifikasaun Merkadoria nian (ne’ebé mós koñesidu nu’udar ‘Konvensaun HS’). Autoridade aduaneira sira la’ós de’it uza Kódigu HS nian hodi identifika merkadoria saida de’it mak enviadu, sira mós uza kódigu hirak ne’e atu aplika direitu, impostu no regulamentu aduaneira sira ne’ebé relevante. Governu sira mós uza Kódigu HS atu rekolla estatitika komérsiu globál nian no kria tarifa sira. Empreza privada sira uza sistema ne’ebé hanesan atu monitoriza merkadoria sira, elabora no halo advokasia ba polítika sira komérsiu nian, rekolla estatístika kona-ba tráfegu no transporte no mós monitoriza presu sira.

Kontestu Internasionál

HS aproximadamente kompostu husi deskrisaun ba artigu/prudutu 5,300 ne’ebé mosu hanesan títulu no subtítulu sira, organizadu iha kapítulu 97, agrupadu ba iha seksaun 21. Ida-ne’e parese konfuzu iha inísiu, maibé nível detalle ida-ne’e nesesáriu bainhira ita-boot konsidera tipu produtu diferente hotu-hotu ne’ebé eziste iha Mundu ohin loron. Iha nível internasionál, sistema kódigu ho díjitu neen nian ne’e mak uza hodi halo klasifikasaun ba produtu sira, ne’ebé mak fahe ba iha parte tolu. To’o ba iha nível HS ho díjitu 6, nasaun hotu-hotu klasifika produtu sira ho maneira ne’ebé hanesan.

Utilizasaun HS nian iha Timor-Leste

Timor-Leste uza díjitu numériku 8, signifika katak presiza tebes nível deskrisaun ne’ebé detallada. Se ita-nia fatura komersiál ne’e la kompletu, improvável ba ita-boot atu bele estabelese nível detalle ida-ne’e. Aleinde ne’e, atu fornese ba governu dadus importante relasionadu ho komérsiu , klasifikasaun korretu husi ita-nia merkadoria sira-ne’e nu’udar rekezitu legál ida tuir Artigu 154 husi Kódigu Aduaneira (Dekretu Lei: 14/2017). Ita-boot bele asesu no foti-grava ka download kópia ida husi Kódigu Aduaneira, iha ne’e.

Timor-Leste utiliza formatu díjitu 8 ne’e bainhira aplika Kódigu HS. Díjitu rua primeiru kategoriza produtu ne’e (kapítulu), rua segundu define liutan klasifikasaun ida-ne’e (títulu), no díjitu haat ikus liu ne’e espesifika produtu ne’e ho detalle liutan (Subtítulu HS no Subtítulu ASEAN):

Informasaun Saida de’it mak Hau Tenki Fornese ba hau-nia Ajente ka Despaxante Aduaneira?

Atu ajuda garante katak ita-nia merkadoria sira-ne’e prosesada husi Alfándega ho maneira ne’ebé rápida no armoniozu liutan, importante katak ita-boot fó informasaun hotu-hotu ne’ebé korretu ba ita-nia ajente ka despaxante husi inísiu kedas. Iha kazu hotu-hotu, ida-ne’e tenki inklui:

• Lista embalajen ho kuantidade sira: pezu líkidu no bruta ba iten ida-idak (merkadoria sira balun mós iha ‘unidade medida’ sira espesífiku ne’ebé tenki inkluidu, porezemplu álkol ne’e deklaradu iha litru, roupa foun ne’e deklaradu iha pesa, sapatu ne’e deklaradu iha pár, azuleju sira deklaradu iha Metru-Kuadradu nst.);
• Dokumentasaun transporte, i.e., Karta de Porte Aéreu (Airway Bill) ka Bill of Lading;
• Fatura komersiál (sira): Keta haluha, ida-ne’e tenki inklui deskrisaun sira ne’ebé presizu no detalladu kona-ba produtu sira ne’ebé mak ita-boot halo daudaun importasaun. Deskrisaun jenérika sira hanesan ‘sapatu’, ‘jeleira’ ka ‘kamiza’ ne’e la sufisiente atu fasilita ita-nia despaxante hodi konklui ninia tarefa atu halo klasifikasaun ne’ebé loloos ba produtu sira; no
• Iha kazu balun, karik sei presiza autorizasaun ka lisensa sira seluk depende ba natureza husi produtu sira (commodities).

Incoterms

Fundu

Prátika no interpretasaun legál sira ne’ebé diferente entre komersiante sira iha mundu tomak mak ezije konjuntu komún ida husi regra no matadalan sira no, nu’udar rezultadu, Kámara Komérsiu Internasionál lansa regra sira Incoterms primeiru (sigla ida ne’ebé signifika “termu komersiál sira internasionál nian”) nian iha 1936. Bele haree orientasaun sira abranjente liutan kona-ba uzu ba Incoterms liluhusi vizita ba website Kámara Komérsiu Internasionál, iha ne’e.

Tanbasá mak Incoterms ne’e importante?

Incoterms identifika divizaun ba kustu no risku sira entre sosa-na’in no vendedór bainhira halo enviu internasionál. Lahanesan ho polítika nasionál sira ba komérsiu nian, regra sira Incoterms nian ne’e universál, fó klareza no previzibilidade ba negósiu sira iha mundu tomak. Inklui iha Incoterm mak rekezitu ida kona-ba fatura komersiál hotu-hotu, tanba ho ida-ne’e, hamenus risku ba dezentendimentu ka resposabilidade sira ne’ebé potensialmente ho folin-todan.

Saida de’it mak tipu diferente sira husi Incoterms?

Totál hamutuk iha tipu 10 diferente husi Incoterms, ne’ebé mak fahe ba iha kategoria prinsipál rua:

Hirak ne’ebé mak aplika ba kualkér meiu transporte:

• EXW = Ex Works
• FCA = Free Carrier [Transportadór Livre]
• CPT = Carriage Paid To [Transporte Selu Ba]
• CIP = Carriage and Insurance Paid To [Transporte no Seguru Selu Ba]
• DPU = Delivered at Place Unloaded [Entrega iha Lokál Deskarregadu] (antigamente DAT Delivered at Terminal [Entrega iha Terminál])
• DDP = Delivered Duty Paid [Entrega ho Direitu Pagu]

Incoterms ne’ebé aplika ba aplika de’it ba transporte marítimu no fluviál:

• FAS = Free Alongside Ship [Livre iha Ró Sorin]
• FOB = Free on Board [Franku-iha-Bordu]
• CFR = Cost and Freight [Kustu no Frete]
• CIF = Cost, Insurance, and Freight [ Kustu, Seguru, no Frete]

Utilizasaun Incoterms nian iha Timor-Leste

Incoterms aplikadu liu ne’ebé uza ba merkadoria sira importadu mai iha Timor-Leste mak are listadu iha kraik:

• FOB (Free on Board):
  
  Bainhria envia tuir kondisaun sira FOB nian, vendedór mak responsável ba enkargu orijen hotu-hotu. Ida-ne’e inklui karregamentu ba iha ró nomeada. Hafoin sei halo transferénsia risku no kustu sira ba sosa-na’in. Tuirmai sosa-na’in mak sei responsável ba frete, kualkér seguru nesesáriu, no enkargu hot-hotu to’o iha fatin destinu.
  
  
• CFR (Cost and Freight):
  
  Incoterm CFR nian ne’e signifika enkargu hotu-hotu, inklui frete ba to’o iha portu destinu planeadu, ne’e vendedór mak responsabiliza hotu. Entretantu, nu’udar sosa-na’in presiza sai kautelozu. Risku ba sosa-na’in ne’e hahú kedas bainhira merkadoria sira-ne’e karregadu ona ba iha ró laran, maski ita-boot la selu ba frete ne’e, ita-boot karik sei hakarak atu halo seguru ida ba ita-nia enviu. Despeza restante hotu-hotu iha fatin destinu nian ne’e sei responsabiliza husi sosa-na’in.
  
  
• CIF (Kustu, Seguru no Frete):
  
  Termu ida-ne’e hanesan ho CFR apenas vendedór mak responsável ba merkadoria sira no mós kualkér seguru asosiadu to’o bainhira merkadoria sira-ne’e to’o mai iha portu destinu planeada. Bainhira merkadoria sira-ne’e to’o mai ona, sosa-na’in mak sei asume risku hotu-hotu no enkargu finál sira asosiadu.